Historia

Historia pszczelarstwa na terenie gminy Wojnicz

Zarys historii pszczelarstwa na terenie kraju

Uroczysto�ci 20-lecia Ko�a Pszczelarzy

Wykaz cz�onk�w ko�a od 1979 roku

Historia pszczelarstwa na terenie gminy Wojnicz

Czynniki przyrodnicze wyst�puj�ce w okolicach Wojnicza i w samym Wojniczu stwarza�y dogodne warunki dla rozwoju pszcz�. Bogaty urozmaicony drzewostan las�w, park�w i teren�w pokrytych drzewostanem, �agodny klimat, wczesne wiosny, ukwiecone ��ki, czyste wody i powietrze. Posiadane przez nas dokumenty �wiadcz� o tym, �e pszczelarstwem zajmowa�o si� wielu mieszka�c�w tych okolic. Dowiadujemy si� tego m.in. z testament�w mieszczan wojnickich oraz z ksi�g wpis�w Cechu Wielkiego. W testamencie spisanym w dniu 19.VI.1674r. ksi�dz Jan Janiszewski - pra�at, dziekan dziekani wojnickiej, kanonik tarnowski, proboszcz parafii Uszew swoj� wol� postanowi� m.in.: "Pszcz� pniak�w cztery przy plebani zostawi�. (...) Ostatek pszcz� maj� by� przewiezione do dziekanii wojnickiej". Mamy nadziej�, �e po �mierci ksi�dza dziekana 24.VI.1676 r.) jego postanowienie zosta�o spe�nione i pniaki z pszczo�ami stan�y przy wojnickiej plebani.

Nast�pny zapis testamentu z dat� 11.VI.1759 r. Jana Opilskiego - �awnika i rajcy miasta Wojnicza "...Pszcz� pniak�w przy tym domostwie jest dziesi��, kt�rych oddaj� pani Kroczy�skiej pniak�w dziewi��, a dziesi�ty panom Siemkom". W tych czasach du�e znaczenie mia� wosk, kt�rego u�ywano m.in. do wyrobu �wiec, odciskania piecz�ci, by� to swego rodzaju �rodek p�atniczy.

W ksi�gach wpis�w Cechu Wielkiego pod dat� 28.X.1775r. czytamy, �e "przy zgromadzeniu ca�ej sesji w domu zacnie s�awetnego pana Klimensa Janowca radcy i cechmistrza b�d�cego, s�awetnego Franciszka Pychowicza wt�rego, s�awetnego Marcina Humi�skiego podskarbiego przysi�g�ego, na ten czas uczciwego J�zefa P�eszczy�skiego m�odszego b�d�cego, pan�w braci zastalnych i podstalnych pod t�� cech� sta�a si� eliberacja Jacka Bialikiewicza, kt�ry terminowa� w kunszcie garncarskim u brata swego Franciszka tego� imienia lat dwa. Ten�e Franciszek Bialikiewicz daje w�dki p� garca dobrej, item piwa garcy o�m, item wosku funt jeden."
 

Z dokument�w tych wynika, �e za wyzwoliny oddawano do Cechu Wielkiego m.in. wosk w ilo�ciach od 1 do 4 funt�w. Z biegiem czasu pszczelarstwo na terenie kraju w tym tak�e w ma�opolsce ulega unowocze�nieniu, pszczelarze zrzeszaj� si� w towarzystwa i zwi�zki.

R�wnie� na terenie gminy Wojnicz w pocz�tkach XX wieku dzia�a�a grupa "mi�o�nik�w pszczelarstwa" �wiadcz� o tym liczne pami�tki w postaci ksi��ek zapis�w oraz sprz�tu pasiecznego. Po I wojnie �wiatowej nie by�o organizacji pszczelarskiej na terenie Wojnicza, a powsta�a ona dopiero w roku 1933 za�o�ona przez by�ego Dyrektora Szko�y Ogrodniczej w Tarnowie, zamieszka�ego w Wojniczu J�zefa Drewk�. Do organizacji nale�eli m/.in. Stefan Janicki z Wojnicza, J�zef Piotrowski z Wojnicza, Konstanty Gala z Rudki, J�zef Zaj�c z Ispu. Sk�adka cz�onkowska wynosi�a 1 z�. co r�wna�o si� cenie 1 kg cukru lub jednej roboczej dni�wki.

Pszczelarze otrzymywali bezp�atnie 6 kg cukru na rodzin� pszczel�. Cukier by� specjalnie spreparowany do wy��cznego podkarmiania pszcz�. Pszczelarze tego stowarzyszenia wykonywali ule i sprz�t pasieczny. Z tego okresu mo�na jeszcze spotka� stare ule typu "s�owian". Okres okupacji przerwa� dzia�alno�� tej organizacji. Istnia�y jednak nadal pasieki u pszczelarzy. Cukier do podkarmiania pszcz� zanieczyszczano trocinami d�bowymi tak by nie m�g� s�u�y� do �ywienia ludzi. Wydajno�� miodu z ula by�a niska, a zw�aszcza w tych pasiekach, kt�re wprowadzi�y pszczo�y tzw. "w�oszki" bardzo rojne.

Wznowienie dzia�alno�ci organizacji pszczelarskiej nast�pi�o dopiero w 1947 roku. Inicjatorem powstania by� kierownik szko�y podstawowej w Wojniczu p. Jan Baraba�, sekretarz W�adys�aw Kwiecie�, skarbnik Kazimierz G�dzi�ski. Zrzeszonych by�o dziesi�ciu cz�onk�w, kt�rzy posiadali 130 rodzin pszczelich w ulach typu: s�owia�ski, polski nowoczesny i ameryka�ski. Ko�o zorganizowa�o pierwsz� wycieczk� do pasieki p. Chwa�kowskiego w Bochni.
Od 1950 do 1978 roku nie dzia�a�y �adne pszczelarskie organizacje zwi�zkowe.

Ponowne odrodzenie organizacji nast�puje w 1978 roku. Inicjatorem i za�o�ycielem Ko�a Pszczelarzy w Wojniczu by� mgr in�. Stefan P�awecki nauczyciel i wice-dyrektor Zespo�u Szk� Rolniczych w Wojniczu, kt�ry przeni�s� si� z miejscowo�ci Siepraw wraz ze swoj� pasiek� - 50 rodzin i sta� si� w�a�cicielem najwi�kszej pasieki w gminie Wojniczu. Stefan P�awecki przeprowadza� rozmowy z pszczelarzami i nak�ania� do za�o�enia Ko�a Pszczelarzy. Owocem jego stara� by�o zebranie pszczelarzy w dniu 15.VI.1980r., w kt�rym bra�o udzia� 16-tu cz�onk�w, kt�rzy podj�li uchwa�� o wznowieniu dzia�alno�ci organizacji pszczelarskiej. Ponowne zebranie pszczelarzy odby�o si� 28.VIII.1980 r. na kt�rym dokonano wyboru zarz�du i komisji rewizyjnej.

Prezydent PZP dr Henryk Ostach w rozmowie z Prezesem Ko�a Wojnicz

Prezesem zosta�: Stefan P�awecki, wiceprezesem Kazimierz G�dzi�ski, skarbnikiem W�adys�aw Wojnicki, sekretarzem Stefan Fuda�a oraz cz�onkami zarz�du Franciszek Skoczylas i Jan Adamczyk. W sk�ad komisji rewizyjnej wybrano: przewodnicz�cy KR Jan Osm�da, cz�onkami W�adys�aw Senderak i J�zef Szychta.

Uchwalono sk�adki: cz�onkowsk� w wysoko�ci 50 z� rocznie, sk�adk� produkcyjn� 5 z� od rodziny pszczelej i wpisowe 10 z�.

Ko�o w 1980 roku zrzeszy�o ju� 32 pszczelarzy, kt�rzy posiadali 278 rodzin pszczelich, a na koniec 1983 roku ko�o zrzesza�o 124 pszczelarzy o liczbie 1650 rodzin pszczelich Pocz�tkowo dzia�alno�� zarz�du skupia�a si� g��wnie na staraniach o zdobycie cukru na podkarmianie pszcz�. Rozpocz�to szkolenie cz�onk�w na kursach podstawowych. Kurs ten uko�czy�o 45 pszczelarzy. Zawierano umowy kontrakcyjne ze Sp�dzielni� Ogrodniczo � Pszczelarsk� w Tarnowie na dostaw� miodu i wosku. Ko�o w��czy�o si� do imprez lokalnych, na kt�rych organizowano konkursy wiedzy pszczelarskiej i stoiska z produktami pozyskiwanych w w�asnych pasiekach. Organizowano wycieczki do wzorowych pasiek, w kt�rych przeprowadzano pokazy szkoleniowe z zakresu: topienie wosku, pozyskiwanie kitu pszczelego, sadzenia drzew i krzew�w miododajnych.

Wycieczka Ko�a Wojnicz do pasieki �Babika� i Prezydenta PZP w Su�kowicach

Przy Kole Pszczelarzy powsta�a sekcja Ligi Ochrony Przyrody, kt�ra podj�a walk� o ochron� �rodowiska i zapobieganie zatruciu pszcz� �rodkami chemicznymi. Du�ym osi�gni�ciem cz�onk�w ko�a jest zasadzenie kilku tysi�cy drzew g��wnie miododajnych, pozyskiwanie sadzonek drzew i krzew�w z w�asnych szk�ek, oraz korzystanie z zakupu sadzonek przez Urz�d Gminy w Wojniczu. Wiele z tych drzew i krzew�w daje ju� po�ytek pszczo�om. W dalszym ci�gu corocznie prowadzone jest dokszta�canie pszczelarzy przez znanych fachowc�w z dziedziny hodowli pszcz�, leczenia, gospodarki w�drownej, odchowu matek pszczelich itp. Du�y nacisk po�o�ono na walk� z warroz�, kt�ra w 1978 roku zniszczy�a oko�o 30% rodzin pszczelich w Polsce. Leki do walki z warroz� zakupywano zbiorowo i przekazywano cz�onkom ko�a nieodp�atnie w dostatecznych ilo�ciach. Praca Ko�o Pszczelarzy w Wojniczu by�a znana i wysoko oceniana przez w�adze WZP w Tarnowie, PZP i w�adze samorz�dowe Gminy Wojnicz.

Ze szczeg�lnie du�� �yczliwo�ci� i pomoc� wspiera� dzia�alno�� ko�a W�jt Gminy Wojnicz mgr Zbigniew Nosek.

Ko�o Pszczelarzy w Wojniczu w ramach wsp�pracy z Zespo�em Szk� Rolniczych w Wojniczu powo�a�o M�odzie�owe Ko�o Pszczelarzy przy ZSR.

M�odzie�owe Ko�o dzia�a�o w latach 1984 � 1988, Liczba cz�onk�w tego ko�a w poszczeg�lnych latach waha�a si� w granicach 25 � 35 cz�onk�w. W tym okresie zorganizowano dwa kursy pszczelarskie i egzamin na poziomie podstawowym wiedzy pszczelarskiej. Kurs uko�czy�o 55 uczni�w, otrzymuj�c �wiadectwa uzyskanych kwalifikacji pszczelarskich. Kurs spo�ecznie prowadzili cz�onkowie naszego ko�o Stefan P�awecki i J�zef Szczerba.

Kurs i egzamin dla cz�onk�w M�odzie�owego Ko�a Pszczelarzy przy ZSR

Powt�rnie powo�ano M�odzie�owe Ko�o Pszczelarzy przy Zespole Szk� Ekonomicznych i Gospodarki �ywno�ciowej w Wojniczu w 1996 roku i to ko�o dzia�a�o w latach od 1996 do 2000 roku. W tym okresie zorganizowano kurs pszczelarski na poziomie podstawowym, po kt�rym egzamin z ocen� pozytywn� z�o�y�o 21 cz�onk�w MKP.

W ca�ej dotychczasowej dzia�alno�ci ko�a spotykali�my si� z �yczliwo�ci� i pomoc� ze strony dyrekcji szko�y �redniej w Wojniczu. Ko�o korzysta�o bezp�atnie z pomieszcze� na prowadzenie zebra�, pomocy naukowych i �rodk�w technicznych na szkolenia.

Ko�o wsp�pracowa�o w poszczeg�lnych latach z poni�ej podanymi Dyrektorami Szko�y �redniej w Wojniczu:

Do roku 1980	prof. dr hab. Jan Adamczyk - cz�onek ko�a
Od 1980 do 1991	mgr Antoni Dopart, by�y cz�onek ko�a
Od 1991 do 2001	mgr in�. Ryszard Pacyna
Od 2002 do 2003	mgr in�. Zbigniew Gotfryd
Od 2003 do 2007	mgr Kazimierz Koprowski - cz�onek ko�a
od 2007	mgr Marian Iwaniec

W naszym kole 8 cz�onk�w posiada uko�czone studia rolnicze, 6 cz�onk�w posiada tytu� �Mistrza Pszczelarstwa�, 30 cz�onk�w ma uko�czony podstawowy kurs pszczelarski, a 3 pszczelarzy posiada uprawnienie rzeczoznawc�w chor�b pszczelich.

Z przedstawionej statystyki ko�o posiada ogromny potencja� intelektualny, kt�ry by� wykorzystywany do szkole� i organizacji prac w kole.Za aktywno�� i szczeg�lne zas�ugi dla rozwoju pszczelarstwa nasi pszczelarze posiadaj� nast�puj�ce odznaczenia zwi�zkowe �Honorowy Cz�onek PgZP��1 �Medal im. ks. dr Jana Dzier�ona��3, Z�ota odznaka PZP�6, Srebrna odznaka PZP�10, Br�zowa odznaka PZP �12

Zarys historii pszczelarstwa na terenie kraju

Ludzko�� od zarania dziej�w interesowa�a si� pszczo�ami, a zw�aszcza ich miodem i woskiem. Najstarsze przekazy o pobieraniu miodu przez cz�owieka z gniazd pszcz� odkryto w grocie w Hiszpanii w postaci rysunk�w wyrytych na �cianach skalnych oko�o 9-10 tysi�cy lat temu.

Pocz�tkowo praca cz�owieka polega�a na wyszukiwaniu gniazd pszczelich i wycinaniu plastr�w. Nie liczono si� z tym co stanie si� z pszczo�ami, kt�re w tym przypadku przewa�nie gin�y. Nie martwiono si� zbytnio tym, bo pszczelich rodzin by�o na tyle du�o, �e wystarcza�o na �wczesne potrzeby. W miar� przyrostu liczby ludno�ci wzrasta�y potrzeby tak�e i na produkty pszczele i metoda wybierania ju� nie wystarcza�a. Pszcz� ubywa�o, a cena miodu i wosku ros�a. Na potrzeby przemys�u i budownictwa masowo wycinano drzewa w tym tak�e z dziuplami, w kt�rych gnie�dzi�y si� pszczo�y. Ta rabunkowa gospodarka grozi�a zag�adzie pszcz�.

By temu zapobiec cz�owiek przychodzi im na ratunek pocz�tkowo skromna pomoc polega na wykonywaniu tak zwanych d�ubni (dziupli) w grubych drzewach. Drzewo takie by�o znakowane i podlega�o ochronie. Pszczo�y mia�y mo�liwo�� znalezienia pomieszczenia dla swojej rodziny. Tu zaczyna si� tak zwane "bartnictwo", cz�owiek co� dla pszcz� robi a nie tylko bierze. Wzmianka o pierwszym bartnictwie pochodzi z XI wieku. O randze bartnictwa �wiadczy uchwalenie prawa bartnego, kt�re obowi�zywa�o w Koronie i na Litwie. Prawo to zapowiada�o ochron� barciom i bartnikom. Pszczelarzy uwa�ano za ludzi wiarygodnych, uczciwych, prawdom�wnych. Darzono ich zaufaniem do tego stopnia, �e zeznanie pszczelarza w s�dzie nie musia�o by� poparte jego przysi�g�.

Od XV wieku zn�w pszczo�om grozi zag�ada, bartnictwo zaczyna podupada� na skutek ,masowej wycinki drzew, a nieco p�niej tak�e regresu gospodarczego, tocz�cych si� wojen i zaraz dziesi�tkuj�cych ludno��.

Najd�u�ej bo do pocz�tku XIX wieku przetrwa�o bartnictwo w puszczach Tucholskiej, Kurpiowskiej, Bia�owieskiej i Kozienickiej. Wydany przez zaborc�w w po�owie XIX wieku zakaz chowu pszcz� w lasach po�o�y� kres bartnictwu w Polsce. W miar� ust�powania bartnictwa wchodzi�o pasiecznictwo przydomowe prowadzone w pniakach i k�odach. Z r�nych przyczyn pszczelarstwo w Polsce stawa�o si� coraz bardziej nieop�acalne, ma�o wydajne.

W drugiej po�owie XVIII wieku zacz�to szuka� przyczyn upadku pszczelarstwa oraz szukano sposob�w poprawy tego stanu.

Jednym z tych, kt�rzy zdawali sobie spraw� z wielkiego zaniedbania w hodowli pszcz� by� wybitny na owe czasy bartnik i zoolog - ks. Krzysztof Kluk. W swoim dziele pt. "Zwierz�t domowych i dzikich osobliwie kraiowych, historyi naturalney pocz�tki i gospodarstwo" wydanej w 1779-1780r. tom IV po�wi�ca "owadom i robactwu" a zw�aszcza szeroko opisuje �ycie pszcz�, rozmna�anie, u�ytkowo��, po�ytki pszczele, choroby, barcie, ule i stosowan� w nich gospodark�. W ko�cu XVIII wieku nast�puje reforma szkolnictwa do niekt�rych uczelni wprowadzono nauki rolnicze w tym i nauk� pszczelnictwa. Ze szk� tych wychodzili wykszta�ceni pszczelarze. Do nich nale�eli Miko�aj Witwicki (1780-1863) wszechstronnie wykszta�cony (studiowa� tak�e filozofi� i prawo) do�wiadczony hodowca i organizator, opublikowa� wiele artyku��w z zakresu pszczelnictwa. Dzia�alno�� Witwickiego wywar�a du�y wp�yw na �wczesnych pasiecznik�w, sta�a si� zapowiedzi� nowej ery dla polskiego pszczelnictwa, kt�re zacz�o podnosi� si� z upadku.
W po�owie XIX wieku wprowadzono nauk� pszczelnictwa do programu niekt�rych szk�, zacz�to organizowa� kursy pszczelarskiego, wzbogaca�a si� literatura pszczelarsko-rodzinna i przek�adowa np. dwie ksi��ki Le�niewskiego i przek�ady polskie dzie� Dzier�ona, uczy�y one racjonalnego gospodarowania przy u�yciu uli snozowych. Ule Dzier�ona uwa�ano przez d�ugi czas za najlepsze.

Wielkim propagatorem metod Dzier�ona by� Julian Lubieniecki (1802-1862) pszczelarz, pedagog, krzewiciel racjonalnego pszczelarstwa, za�o�yciel w 1857 roku pierwszej polskiej szko�y pszczelarskiej w Przemy�lanach ko�o Lwowa. Ksi��ka pt. "Dok�adna praktyczna nauka dla pasiecznik�w" (1859-1860) by�a pierwszym wyczerpuj�cym podr�cznikiem pszczelnictwa napisanym w j�zyku polskim. Dzi�ki temu pszczelarze zacz�li budowa� ule dzier�onowskie.

Nast�pnym wielkim, krzewicielem wiedzy pszczelarskiej by� ks. Jan Dolinowski- konstruktor pierwszego ula ramowego. W 1854 roku wyda� ksi��k� pt. "Ch�w pszcz� w �cis�ym po��czeniu metody rojnej z miodn� i w stosowaniu na ten cel urz�dzonym ulu", oraz drug� prac� pt. "Zasady pszczelnictwa zastosowane do konstrukcji ula ramowego".
Ostatecznie unowocze�nienie pszczelnictwa w Polsce, dalszy jego rozw�j i wprowadzenie nowszych metod jest zas�ug� Teofila Ciesielskiego (1847-1916) profesora botaniki na uniwersytecie we Lwowie, konstruktor ula ramowego wzorowanego na ulu Dzier�onia (otwierany z boku), nazwa� go "s�owia�skim". Ul ten sta� si� popularny na terenie Ma�opolski i przetrwa� do czas�w wsp�czesnych.

Dalsze unowocze�nienia wprowadzi� Kazimierz Lewicki, kt�ry zbudowa� w 1870 roku w�asnego typu ul, nazwany stojako-le�akiem z ramkami wyjmowanymi od g�ry. Ul ten po dalszym udoskonaleniu przekszta�ci� si� w ul zwany warszawskim. Dzia�ania Ciesielskiego i Lewickiego zamykaj� etap przekszta�cania hodowli w Polsce.
Pod koniec XIX wieku i w pocz�tkach XX wieku powstaj� organizacje zrzeszaj�ce pszczelarzy. Wzros�a �wiadomo�� spo�eczna, podnosi si� poziom wiedzy pszczelarzy, wprowadzane s� dalsze ulepszenia sprz�tu pasiecznego.

Uroczysto�ci 20-lecia dzia�alno�ci Ko�a Pszczelarzy w Wojniczu

Propozycja zorganizowania uroczysto�ci jubileuszu XX-lecia powstania Ko�a i jego dzia�alno�ci zrodzi�a si� na posiedzeniu zarz�du w dniu 21.02.1998r.

Cz�onkowie zarz�du po dok�adnym przeanalizowaniu mo�liwo�ci od strony organizacyjnej i finansowej postanowili przekaza� wniosek pod obrady Walnego Zebrania. Wniosek zarz�du zosta� przedyskutowany i uchwalony na Walnym Zebraniu sprawozdawczo-programowym w dniu 8.03.1998r.

Zobowi�zano cz�onk�w zarz�du do w��czenia si� do prac organizacyjnych.

Uroczysto�� mia�aby si� odby� w miesi�cu maju 1999 roku w. Wojniczu.

Postanowiono, �e z dobrowolnych sk�adek zostanie ufundowany sztandar Ko�a.

Na Walnym Zebraniu sprawozdawczo-programowym w dniu 14.02.1999r. zosta� wybrany Komitet Honorowy obchod�w XX-lecia Ko�a Pszczelarzy w Wojniczu w sk�adzie:

1. Przewodnicz�cy Komitetu - Mgr Zbigniew Nosek - radny Rady Powiatu, cz�onek Tarnowskiej Izby Rolniczej, w�jt Gminy Wojnicz
2. Ksi�dz mgr J�zef Urbaniak - Dziekan Dekanatu Wojnickiego, proboszcz parafii w Wojniczu
3. Mgr in�. Agnieszka Jele� - Naczelnik Wydzia�u Rolnictwa Starostwa powiatu Tarn�w
4. Mgr in�. Ryszard Pacyna - Dyrektor ZSEiG� w Wojniczu
5. Mgr Jan Mr�z - Prezes Pog�rskiego Zwi�zku Pszczelarzy w Tarnowie
6. Mgr Alfred Radwan - Wice-prezes Pog�rskiego Zwi�zku Pszczelarzy w Tarnowie
7. Mgr Stanis�aw Motyka - Kierownik Pog�rskiego Zwi�zku Pszczelarzy w Tarnowie
8. Mgr in�. Marek Sygnarowicz - Przewodnicz�cy Rady Gminnej
9. Zdzis�aw Kubo� - Wice-przewodnicz�cy Rady Gminy
10. Mgr in�. Stanis�aw Szefer - Kierownik Biura Urz�du Gminy w Wojniczu
11. In�. Stefan We�na - Dyrektor Gminnego O�rodka Kultury
12. Mgr Jerzy Chumi�ski - Prezes Towarzystwa Przyjaci� Ziemi Wojnickiej
13. Mgr in�. Marian Pajor - Wice-dyrektor ZSEiG�
14. In�. Waldemar Jarosiewicz - Wice dyrektor ZSEiG�
15. Mgr Anna Kazimiera Nosek - Dyrektor Banku Sp�dzielczego Rzemios�a w Krakowie oddzia� w Wojniczu
16. In�. Mieczys�aw Micha�owski - Kierownik Gospodarstwa Pomocniczego ODR
17. Mgr in�. Stefan P�awecki - Prezes Ko�a Pszczelarzy w Wojniczu
18. Adam Nitsch - Wice-prezes Ko�a Pszczelarzy w Wojniczu
19. Aldona Haraf - Przewodnicz�ca Roboczego Komitetu Obchodu 20-lecia Ko�a Pszczelarzy w Wojniczu
20. Stanis�aw Jarosz - So�tys so�ectwa Wojnicz
21. Jerzy Jarkowski - So�tys so�ectwa Grabno

Po uzgodnieniu z Przewodnicz�cym Komitetu Honorowego Uroczysto�ci XX-lecia dzia�alno�ci - Mgr Zbigniewem Noskiem W�jtem Gminy Wojnicz jubileusz zosta� w��czony w program obchod�w �Dni Wojnicza�

Wykaz cz�onk�w ko�a od 1979 roku

"Seniorzy"