zaman

Azərbaycan dili

İsim

İsim	Tək	Cəm
Adlıq halı	zaman	zamanlar
Yiyəlik halı	zamanın	zamanların
Yönlük halı	zamana	zamanlara
Təsirlik halı	zamanı	zamanları
Yerlik halı	zamanda	zamanlarda
Çıxışlıq halı	zamandan	zamanlardan

azərbaycanca: zaman

Etimologiya

Ərəbcə زمان (zama:n(un)

Hecalama: za-man

Transkripsiya (BFƏ) : [zɑˈmɑn]

zaman

(file)

Mənalar :

1. Vaxt, müddət.

O hadisədən çox zaman keçdi.
– Unudubsan məni xeyli zamandı. Aşıq Ələsgər.
[Birinci əyan:] Bu qədər zaman paytaxtdan ayrıldığı heç yox idi... Ü.Hacıbəyov.
Aradan üç aya qədər bir zaman keçmişdi. S.Hüseyn.
[Beyrək] zamanın yetişdiyini görüb yumruğunu masaya çırpdı. M.Rzaquluzadə.

2. Adətən feillərdən sonra – bir hadisənin, işin baş verdiyi və ya baş vermiş olduğu vaxtı, anı bildirir.

O, danışdığı zaman mən getmişdim.
– Keçəl Həmzə Çənlibeldə Dürata baxdığı zaman Qıratın da yan-yörəsinə hərlənib özünə mehriban eləmişdi. “Koroğlu”.
İkinci şəhər məktəbinə getdiyim zaman Ə.Haqverdiyevlə tanış oldum. A.Şaiq.

3. Zəmanə, dövr, vaxt. Yaxşı zamanda yaşayırıq.

– Mirzənin zamanında bazarda ucuzluq idi. Ə.Haqverdiyev.
Zamanmı, insanmı dəyişdi yoxsa. B.Vahabzadə.

4. (Fəlsəfə) Sonsuz inkişaf edən materiyanın, vaxtın davamı və ardıcıllığında təzahür edən ümumi obyektiv varlıq forması.

Məkan və zaman hər cür varlığın əsas formalarıdır.

5. (Dilçilik) İş və hərəkətin müəyyən vaxtda icra edilib-edilmədiyini bildirən feil şəkli.

Keçmiş zaman şəkilçiləri.
Qrammatik zaman anlayışı.

6. Vaxtı ilə, bir vaxt, əvvəllər, keçmişdə.

Bir zaman onlar yaxın dost idilər. – Bir zaman oldu bir belə qovğa; Külək ilə gün etdilər dəva. A.Səhhət

7. Az müddət, bir müddət, bir qədər vaxt.

Bir zaman durub gözlədim.
– Nə xoşdur bir zaman bir dilbərin eşqində yar olmaq; Ümidi-vəsl ilə hicrində müddət biqərar olmaq. S.Ə.Şirvani

Frazeoloji birləşmələr : zaman keçdikcə, zamanın nəbzini tutmaq, zamanla ayaqlaşmaq

Törəmiş sözlər : zaman-zaman, zamana, axır zaman, bir zaman, çox zaman, eyni zamanda, heç bir zaman, heç zaman, hər zaman, nə zaman, o zaman ki

Mənbə : Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. Dörd cilddə. IV cild (SŞTUÜVYZ). Bakı: Şərq-Qərb, 2006, 712 s. Mətn

Mənsubiyyətə görə
Şəxs	Adlıq		Yiyəlik		Yönlük		Təsirlik		Yerlik		Çıxışlıq
Mənim	zamanım	zamanlarım	zamanımın	zamanlarımın	zamanıma	zamanlarıma	zamanımı	zamanlarımı	zamanımda	zamanlarımda	zamanımdan	zamanlarımdan
Sənin	zamanın	zamanların	zamanının	zamanlarının	zamanına	zamanlarına	zamanını	zamanlarını	zamanında	zamanlarında	zamanından	zamanlarından
Onun	zamanı	zamanları	zamanının	zamanlarının	zamanına	zamanlarına	zamanını	zamanlarını	zamanında	zamanlarında	zamanından	zamanlarından
Bizim	zamanımız	zamanlarımız	zamanımızın	zamanlarımızın	zamanımıza	zamanlarımıza	zamanımızı	zamanlarımızı	zamanımızda	zamanlarımızda	zamanımızdan	zamanlarımızdan
Sizin	zamanınız	zamanlarınız	zamanınızın	zamanlarınızın	zamanınıza	zamanlarınıza	zamanınızı	zamanlarınızı	zamanınızda	zamanlarınızda	zamanınızdan	zamanlarınızdan
Onların	zamanı	zamanları	zamanının	zamanlarının	zamanına	zamanlarına	zamanını	zamanlarını	zamanında	zamanlarında	zamanından	zamanlarından

zaman (vaxt)
almanca: Zeit ^(de) ingiliscə: time ^(en) ispanca: tiempo ^(es) italyanca: tempo ^(it) macarca: idő ^(hu) norveçcə: tid ^(no) rusca: время ^(ru) tatarca: заман ^(tt) türkcə: zaman ^(tr) yunanca: χρονιά ^(el)

Türk dili

İsim

türkcə:zaman ^(tr)

Etimologiya

Ərəbcə زمان (zama:n(un)

Hecalama: za-man

Transkripsiya (BFƏ) : [zɑˈmɑn]

Mənalar :

1. (Fizika, Fəlsəfə) Bir işin baş verdiyi, verəcəyi və ya verməkdə olduğu vaxt, müddət, zaman.

Zaman geçtikçe hafifleyecek yerde, daha ziyade ağırlaşan bir vicdan azabı duyarım. - Ö. Seyfettin

2. Bu müddətin müəyyən bir hissəsi.

"Efendiler, az söylemek çok yapmak zamanı gelmiştir." - A. İlhan

3. Müəyyən edilmiş an.

4. Çağ, mövsüm.

Gül zamanı.
Çocukluk zamanı.

5. Bir işə ayrılmış və ya bir iş üçün adət edilmiş saatlar, vaxt.

6. Period, dövr.

Dedelerimizin zamanında burada bir kral yaşardı. - R. Mağden

7. (Astronomiya) Hadisələrin meydana gəlmə və davam etmə növbəsini müəyyən edən, müntəzəm və dövri astronomiya hadisələrini vahid olaraq istifadə edən xəyali bir məfhum.

8. (Dilçilik) Fellərin müəyyənləşdirdiyi indiki zaman, gələcək zaman kimi məfhum.

Geldi, gelmiş, geliyor, gelecek, gelir.

9. (Geologiya) Yer qabığının keçdiyi inkişafında müəyyən edilmiş və fosillərə görə dördə ayrılan geniş dövrlərdən hər biri.

Törəmiş sözlər :

Mənbə : Türk Dil Kurumu

Qaqauz dili

İsim

zaman ^(gag)- azərbaycanca:zaman ^(gag)

Krım tatar dili

İsim zaman ^(crh)- azərbaycanca:zaman ^(crh)