Etaiu

Etaiu
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Lizarraldea (Egaibar)
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Etayo
Alkatea	Raul Sanz de Acedo Chocarro; (Kudeaketa batzordea)
Posta kodea	31280
INE kodea	31099
Herritarra	etaiuar, Etaiuko
Geografia
Koordenatuak	42°37′00″N 2°09′14″W / 42.616666666667°N 2.1538888888889°W
Azalera	13,02 km²
Garaiera	623 metro
Demografia
Biztanleria	70 (2024: 2)
Dentsitatea	4,32 bizt/km²
Zahartzea	% 37,4
Ugalkortasuna	‰ 0
Ekonomia
Jarduera	% 0 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 4,69 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 8.8 + % 13.6 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera	%

Etaiu^[4] ([eta.iu]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Egaibar eskualdekoa, Lizarrako merindadekoa. Itsas mailatik 623 metro gorago dago, eta 79 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Etaiu, 1954. urtean. Indalecio Ojangurenen argazkia.

Etaiu Lizarrako merindadearen mendebaldean dago. Herrira iristeko, Urbiolan hasita, Antzinerako bidea hartu eta Olexuara iristean Etaiurako herri-errepidea hartu behar da.

Udalerriak Legariako eta Okoko udalerriekin egiten du muga iparraldean; Olexoarekin eta Villamayor de Monjardinekin ekialdean; Los Arcosekin hegoaldean; eta Piedramillerarekin eta Sorladarekin mendebaldean.

Haren mugen barruan beste herrixka bat dago, Leartza, 1842ko erroldan udalerri independente zena.

Klima eta landaredia

Etaiuko klima mediterraneo-kontinental motakoa da. Urteko batez besteko tenperaturak 8 eta 11 gradukoak, eta prezipitazioak 500 eta 800mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 80 dira herrigunean, eta 100 edo gehiago udalerriko gunerik menditsuenetan. Euriteak udazken eta udaberri garaian izaten dira ugarien. Neguak nahiko hotzak izan ohi dira, eta uda garaian bi hilabete lehor daude.

Jatorrizko landareditik 70 hektarea arte baino ez dira gordetzen. Horrez gain, beti azalera txikia izan duten ameztiak galtzeko zorian daude, nekazaritzarako erabilitako lurren azalera handituz joan den heinean. XIX. mendetik aurrera birlandaturiko pinu lariziarrak eta pinu beltzak 19 hektarea hartzen dituzte.

Demografia

Etaiuko biztanleria 1860tik 2023ra

Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko sei etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %7,14 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udal hauteskundeak

2007an Nafarroako Herriaren Batasuna alderdi politikoko Antonio Tomas Sanz de Azedo Lizarraga aukeratu zuten alkate. Baliogabeko boto bakarra izan zen (emandako guztien %1,16) eta boto zuriak bi (%2,35). Abstentzioa %9,47koa izan zen.

**Etaiuko Udala 2007**
Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Antonio Tomas Sanz de Azedo Lizarraga (UPN)	47	Bai
Juan Miguel Salinas Maeztu (CIE)	36	Ez

2011n bi zerrenda hauek aurkeztu ziren: Candidatura Popular de Etayo (CPE; 2 zinegotzi, tartean alkate bihurtutako Felipe Landa Azedo) eta Agrupación Independiente de Etayo (1). CPE UPNren ingurukoa; alderdiak bere izenean zerrendarik ez aurkeztea erabaki zuen, aurreko alkatea etorkinen botoarekin iruzurretan aritzeagatik inputatu zutelako^[5].

Alkateak

Hauek izan dira Etaiuko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Santos Ursua Lezaun	1979	1983		Agrupacion Electoral de Agricultores de Etayo
Jenaro Pascual Pascual	1983	1987		Agrupacion Electoral San Cristobal de Etayo
Miguel Angel Esparza De Acha	1987	1991		Agrupacion Independiente San Cristobal de Etayo
Antonio Tomas Sanz de Acedo Lizarraga	1991	1995		Independenteak
Juan Miguel Salinas Maeztu	1995	1999		Agrupacion Electoral San Roque
Juan Miguel Salinas Maeztu	1999	2003		Agrupacion Electoral San Cristobal
Juan Miguel Salinas Maeztu	2003	2007		Agrupacion Independiente San Cristobal
Antonio Tomas Sanz de Acedo Lizarraga	2007	2009 ^a		Nafar Herriaren Batasuna
Antonio Tomas Sanz de Acedo Lizarraga	2009	2011		Ez esleituak
Felipe Landa Acedo	2011	2015		Candidatura Popular de Etayo
Jenaro Justo Pascual Desojo	2015	2019		Candidatura Independiente de Etayo
Laura Alegria Sos	2019	2023		Candidatura Independiente de Etayo
Raul Sanz de Acedo Chocarro^[6]^[7]	2024 ^b	Jardunean		Kudeaketa batzordea

^a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu, Nafar Herriaren Batasunaren hautagai bezala.

^b 2023an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

Udaletxea

Udalerriko punturik altuenean dago, elizaren ondoan. Hare harri gorriz egina dago (inguruko lurretan materialik ugariena) eta margotutako hormak eta arkudun ataria nabarmentzen dira. Elizarekin batera plazatxo txiki bat osatzen du, Andre Maria izenekoa. Udala alkateak eta lau zinegotzik osatzen dute.

HELBIDEA: Andre Mariaren plaza, 1

Zerbitzuak

Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea zaborra biltzeaz, ura hornitzeaz eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Etaiun eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Ondasun nabarmenak

Jasokundeko Andre Mariaren eliza

Jasokundeko Andre Mariaren eliza jatorriz Erdi Aroko eraikina den arren, gaur egungo eliza estilo barrokoan eraikia da. Gurutze latindar oinarridun eliza da.

Kristobal Deunaren baseliza

Herritik gertu dagoen Kristobal Deunaren baseliza aipatzekoa da. Eraikina hau izen bereko mendixkaren gainean dago. Apirileko azken igandean, bertan erromeria ospatzen ohi da.

Herriko etxeak

Arkitektura erlijiosoaz gain, herrian XVI. mendeko eta XVIII. mendeko etxe ugari dago, harlanduz eginikoak, fatxadan alabastrozko armarriak ageri dituztenak.

Leartzako jaurerria

Leartzako jaurerrian San Andres eliza dago, erromaniko estilokoa eta 1200. urtean eraikia. Iparraldean atari neoklasikoa du, sarbidea babesteko balio duena, XIII. mendean eraikia.