Ubide (Bizkaia)

Ubide
	Bizkaia, Euskal Herria
	Ubideren ikuspegia.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Arratia
Izen ofiziala	Ubide
Alkatea	Joxan Pagola (Ubideko Arnasa)
Posta kodea	48145
INE kodea	48088
Herritarra	ubidear, ubideztar
Kokapena
Koordenatuak	43°01′27″N 2°41′20″W / 43.0242°N 2.6889°W
Azalera	2,9 km²
Garaiera	574 m - 784 metro
Demografia
Biztanleria	164 (2024); −9 (2023)
Dentsitatea	5,66 bizt/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 2,92
Zahartze tasa	% 19,76
Ugalkortasun tasa	‰ 40
Ekonomia
Jarduera tasa	% 76,92 (2011)
Genero desoreka	% 7,69 (2011)
Langabezia erregistratua	% 3,79 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 67.47 + % 10.84 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera	% (2021)
Etxeko erabilera	% 51.81 (2021)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://ubidekoudala.net/

Ubide^[1] Bizkaiko hegoaldeko udalerri bat da, Arratiako eskualdeko txikiena, Arabarekiko mugan kokatua. 180 biztanle zituen 2016. urtean.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Bizkaiko hegoaldean dago, Arabarekiko mugatik gertu. Gorbeia mendira igotzeko ohiko abiapuntua da. Zubizabala erreka txikiak herria zeharkatzen du. Erreka horren alboan dago herriko erdigunea, San Juan auzoa; Zubizabala errekaren eskuineko aldean, alegia. Herria itsas mailatik gora 574 eta 784 metro artean kokatzen da.

Ubidek mendebaldean eta iparraldean Zeanuri eta Dima udalerriekin egiten du muga; hegoaldean, Arabako Legutio udalerriarekin eta Undebe ibaiarekin (ibai horrek Zigoitia eta Ubide banatzen ditu); eta ekialdean, Otxandio eta Dima udalerriekin.

Historia

Ubide Zeanuriko elizatearen auzoa izan zen XVI. mendean banandu zen arte. Herriaren jatorria garai bateko burdinoletan dago, hala nola Zuazola, Aurtenola, Sartenera eta Ubide bera. Horrez gain, Gaztela eta Bizkaiko jaurerriaren arteko merkataritza igarotzen zen bide garrantzitsu baten ondoan egoteak herriaren garapenean lagundu zuten. Gernikako batzar nagusietan 71. jesarlekua bete zuen.

1936. urtean Espainiako Gerra Zibila hastean, Ubide, Errepublikaren aldeko zatian geratu zen eta lehen Eusko Jaurlaritza sortu zenean, Bizkaiko hegoaldeko muga zen ejerzito frankistaren aurrean. Frankisten IV. brigadak, Ubiden hasi zuen Bizkaia menperatzeko erasoa 1937. urteko udaberrian. Herria azkenik 1937ko apirilaren 7an erori zen.

Azpiegiturak

Ubidera heltzeko Arratia eta Gasteiz Barazargo mendatetik elkartzen dituen N-240 errepidea hartu behar da.

Garraio publikoari dagokionez, Bizkaibusen A3925 lineak Bilbo Galdakaoko Ospitalea Lemoa eta Otxandiorekin lotzen du herria, ordu beteko maiztasunarekin.

Demografia

Ubidek etengabe galdu du biztanleria XX. mendean zehar. Gerra Zibilaren ostean, joera aldatu eta gorantz apur bat egin bazuen ere, 1960ko hamarkadatik hasita Ubideko biztanleek inguruko hiri handietara jo zuten, gehienbat Gasteiz eta Bilbora.

Ubideko biztanleria

Euskara

Ubideko Abelintxu Olano^[6] hiztunaren pasartea, Ubideren erdalduntze prozesuaren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak^[7]^[8] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Ubideko euskara, mendebaldeko euskararen aldaera bat da. Koldo Zuazok tarteko azpieuskalkian^[6] katalogatu zuen, Otxandio Inguruko euskaran^[7]^[8] hain zuzen. 2010 eta 2011 urteetako datuen arabera, euskaldun kopurua %58,49 zen, eta euskararen erabilera %26,2.

Politika

2007ko udal hauteskundeez geroztik. Hauteskunde horietan, EAEk botoen %59,62 lortu zuen, guztira 62 boto. EAJk, berriz, botoen %34,62a eta 36 boto lortu zituen. Boto zuri bakarra eta 6 boto baliogabe izan ziren. Ubideko alkatea EAE alderdiko Ane Ajuria Armendariz hautatu zuten. EAEk lau zinegotzi eskuratu zituen eta EAJk bat.

2011ko udal hauteskundeetan ezker abertzalea Alkarlanien herri plataforma modura aurkeztu zen. Emaitzak ez ziren askorik aldatu: Alkarlanien plataformak lau zinegotzi lortu zituen eta EAJk bat. Joxan Pagola hautatu zuten alkate.

2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetan berriro ere ezker abertzaleak sustatutako plataforma, Ubideko Arnasa, izan zen garaile, aurreko hauteskundeetako antzerako emaitzekin. Joxan Pagolak alkatetza berretsi zuen.

Ubideko udalbatza
Alderdia		2015eko maiatzaren 24a		2011ko maiatzaren 22a
Alderdia		Zinegotziak	Boto kopurua	Zinegotziak	Boto kopurua
	Ubideko Arnasa (2015) / Alkarlanien (2011)	4 / 5	64 (% 63,37)	4 / 5	69 (% 66,99)
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	1 / 5	29 (% 28,71)	1 / 5	31 (% 30,10)
Datuen iturria: 2015eko eta 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2007ko udal hauteskundeak
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
EAE	62	4
EAJ	36	1
PP	4	0

Ondasun nabarmenak

San Juan Bautista eliza, 1540. urtean sortu zuten, herria Zeanuritik banantzean.
Magdalena baseliza, izen bereko auzoan , baselizaren jatorria ez dago argi, baina 1771. urtean berreraiki zuten.
Ubideren ikuspegia
San Juanen gurutzea
Aretxaga txaleta