dest

Binêre herwiha: deşt

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /dɛst/
Deng (Wan)
Kîtekirin: dest

Navdêr

Tewandina dest
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dest	dest
Îzafe	destê	destên
Çemandî	destî	destan
Nîşandera çemandî	wî destî	wan destan
Bangkirin	desto	destino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	destek	destin
Îzafe	destekî	destine
Çemandî	destekî	destinan

dest nêr, t-ya nerm

organê balekirinê anku pelandinê, tilî û kef bi hev re, herdu beşên leşî yên ku li milî ji leşî vediqetin(yên mirovan her yek ji wan xwedî pênc tilan, kefekê, zendekê û enîşkekê ye):
- Paşî hingê Xaliqê her sûretê / çêkirî Adem bi destê qudretê — (Mela Hisênê Bateyî: Mewlûd)
- ... jinek tê silavê li Rêberî dike û nameyekê dike destê wî û ji wê derê dûr dikeve. — (Sidqî Hirorî: Ez û Delal, roman, 2007)
destpêk
- Dema vegerê hat û parêzer ji vî qasî pê ve ti agahî bi xwe re nebir ser nivîna xwe ya mezin û tarî, a ku di nav wê de geh bir vî alîyî û geh bir wî alîyî, ji ber şeveqa tarî heta ber destê sibehê. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 20, ISBN 978-605-2246-80-1)
alî, rex, hêl, al, teref:
destê rastê, destê çepê
taxim, deste:
Wî destekî cilên nû min kirî.
beşên balekirinê yên heywanan
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Bi alfabeyên din

Herwiha

des-
dez-

Çemandî

(kurmanciya rojhilatî) destî
(kurmanciya navendî û rojavayî) dêst

Jê

Etîmolojî

Hevreha soranî دەست (dest) û دەس (des), goranî/hewramî des, zazakî dest, belûçî دست‎ (dest), partî dest, farisî (dest), tacikî даст (dast), farisiya navîn 𐭩𐭣𐭤‎ (dest), hexamenişî 𐎭𐎿𐎫 (d-s-t /deste-/), avestayî 𐬰𐬀𐬯𐬙𐬀‎ (zasta, /zeste-/), bextiyariya kevn λιστο (listo), peştûyî لاس‎ (las), sankrîtî हस्त (hásta), punjabî ਹਸਤ (hast), hindî हाथ (hāth), lîtwanî (pa)žasti̇̀s, albanî dorë, bretonî û îrlendî dorn, toxarî tsar, ermeniya kevn ձեռն (jeṙn), ermeniya niha ձեռք (jeṙkʿ), yûnaniya kevn χείρ (kheír), latînî hostia (qurbanî, diyarî, "ya ku bi destan tê dan")... hemû ji proto-hindûewropî **ǵʰes- (dest; bi destan dan/birin).

Di şaxên din yên zimanên hindûewropî de hinek peyvên ji rehên cuda tên bikaranîn, bo nimûne: îngilîzî hand, fransî main û rusî рука (ruka) ku ne hevrehên peyva kurdî dest û ne jî hevrehên hev in.

Çavkanî

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/

Werger

Abxazî: анапы (ānāṗə)
Açehî: jaroe
Adîgeyî: ӏэ (ʼɛ)
Afarî: gaba
Afrîkansî: hand → af
Aghwanî: 𐕣𐕒𐕡𐔾 (kul)
Akadî: 𒋗 (qātu)
Akanî: nsa
Aklanon: alima, kamot
Albanî: dorë → sq mê
Almaniya Pennsylvania: Hand mê
Almanî: Hand → de mê
Altayiya başûrî: кол (kol)
Amharî: እጅ (ʾəǧ)
Apaçî:
Apaçiya rojava: bigan
Aragonî: man → an
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܐܝܕܐ mê (ʾīḏā)

Aramiya cihû: אידא mê (ʾīḏā)
Arçî: хол (xol)
Aromanî: mãnã
Arrernteyiya rojavayî: iltye
Asamî: হাত (hat)
Astûrî: mano → ast mê
Avarî: квер (kʷer)
Aymarayî: ampara → ay
Aynuyî: テㇰ (tek)
Aytonî: မိုဝ် (muew)
Azerî: əl → az
Bahnarî: ti
Bajwayiya kendava rojava: tangan
Banjarî: tangan
Baskî: esku
Başkîrî: ҡул (qul)
Bau bidayuh: tongan
Belarusî: рука́ mê (ruká)
Belûçî: دست (dast)
Bengalî: হাত → bn (hat), দস্ত → bn (dôśt)
Berberî:
Bextiyarî: دست (dast)
Bezhtayî: ко (ko)
Bororoyî: kera
Bretonî: dorn → br
Bulgarî: ръка́ mê (rǎká)
Burmayî: လက် → my (lak)
Buryatî: гар (gar)
Cia-ciayî: lima
Conxayî: ལགཔ (lgap)
Çamicuroyî: shijpa
Çamiya rojhilatî: ꨓꨊꨪꩆ (tangin)
Çeçenî: ка (ka)
Çekî: ruka → cs mê
Çerokî: ᎤᏬᏰᏂ (uwoyeni)
Çîçewayî: dzanja
Çîkasawî: ilbak
Çînî:
Kantonî: 手 (sau²)

Dunganî: шу (šu)

Hakkayî: 手 (sú)

Mandarînî: 手 → zh (shǒu)

Min dongî: 手 (chiū)

Minnanî: 手 → zh-min-nan (chhiú)

Wuyî: 手
Çuvaşî: алӑ (ală)
Dakotayî: nape
Dalmatî: mun nêr
Danmarkî: hånd → da giştî
Darkinjungî: birril
Divehî: އަތްތިލަ (at̊tila)
Dolganî: илии
Endonezyayî: tangan → id, yad → id
Erebiya başûrî ya kevn: 𐩺𐩵 (yd)
Erebî: يَد → ar mê (yad)
Erebiya misrî: إيد mê (īd), إدين mê pirjimar (ʔedén)

Erebiya hîcazî: يد mê (yadd)

Erebiya fasî: إيد mê (īd), يد mê (yidd)

Erebiya başûrê şamê: إيد mê (īd)

Erebiya başûrê şamê: إيد mê (īd)
Ermenî: ձեռք → hy (jeṙkʻ)
Erzayî: кедь (kedʹ)
Esperantoyî: mano → eo
Estonî: käsi → et
Etiyopiya klasîk: እድ (ʾəd)
Evenî: ӈал (ŋal), ӈа̄л (ŋāl)
Evenkî: ңалэ, ӈалэ (ŋalə)
Eweyî: asi
Farisî: دَست (dast), دَس (das)
Fatalukuyî: tana
Fenîkî: 𐤉𐤃 (yd)
Ferî: hond → fo mê
Fînî: käsi → fi
Fransî: main → fr mê, mains → fr mê pirjimar, menotte → fr mê, menottes mê pirjimar
Friyolî: man
Frîsiya bakur: hönj mê, hun mê
Frîsiya kevn: hand, hond
Frîsî: hân → fy giştî
Gaelîka skotî: làmh mê
Galîsî: man → gl mê, mao → gl mê
Gamîlaraayî: mara
Gotî: 𐌷𐌰𐌽𐌳𐌿𐍃 mê (handus)
Gujaratî: હાથ → gu (hāth)
Gurcî: ხელი → ka (xeli), მტევანი → ka (mṭevani)
Gurciya kevn: ხელი (xeli)
Guwaranî: po → gn
Haidayî: stláay
Haîtî: men
Hawayî: lima
Hawsayî: hannū → ha nêr
Higaononî: alima
Hindî: हाथ → hi nêr (hāth)
Hinukhî: квезей (kvezey)
Hîlîgaynonî: lima, kamot
Hmongiya hêşîn: teg
Hmongî: tes
Holendî: hand → nl mê
Hunzibî: коро (koro)
Îbaloiyî: takday
Îbanî: tangan
Îbranî: יָד mê (yad)
Îdoyî: manuo → io
Îgboyî: áká
Îlokanoyî: ima
Îngilîziya kevn: hand → ang mê
Îngilîzî: hand → en
Îngriyî: käsi
Îngûşî: кулг (kulg)
Înterlîngua: mano
Înuîtî: ᐊᒡᒐᒃ (accak)
Înupîakî: argak
Îranunî: barukan
Îrlendî: lámh → ga mê
Îstriyotî: man nêr
Îtalî: mano → it mê
Îu mienî: buoz
Îzlendî: hönd → is mê, mund → is mê
Japonî: 手 → ja (て, te)
Javayî: tangan → jv, asta
Kabiyeyî: nandaka
Kabîlî: afus
Kalalîsûtî: assak
Kalingayiya başûrî: agpar, ima
Kalmîkî: һар (har)
Kambaatayî: anga
Kankanayiya bakurî: ledeng
Kannadayî: ಕೈ → kn (kai)
Kanuriyî: múskò
Kapampanganî: kamau, gamat
Kapverdî: mon
Karelî: käzi
Kaşûbî: rãka mê
Katalanî: mà → ca mê
Kaurnayî: mara
Keçwayî: maki → qu
Keşmîrî: अथु (athu)
Khasiyî: kti
Khinalugî: кул (kul)
Kinaray-ayî: alima
Kirgizî: кол → ky (kol)
Kîkûyûyî: guoko
Kîmaragangî: longon
Kîngalî: අත → si (ata)
Kînyarwandayî: ikiganza → rw sinif 7/8, ibiganza pirjimar
Kohoyî: ti
Kokborokî: yak
Konkanî: हाथु (hāthu)
Koreyî: 손 → ko (son)
Kornî: dorn
Korsîkayî: manu → co mê
Krî: ᒥᑎᐦᒌ (mitihcii)
Kumikî: къол (qol)
Ladakhiyî: ལག་པ (lag pa)
Ladînî: man nêr
Ladînoyî: mano
Lakî: ка (ka)
Latgalî: rūka mê, plauksts
Latînî: manus → la mê
Latviyayî: roka → lv mê, plauksta → lv mê
Lawsî: ມື → lo (mư̄)
Lazî: xe
Lezgînî: гъил (ġil)
Lingalayî: likanza
Lîgûrî: man mê
Lîtwanî: ranka → lt mê, plaštaka → lt mê
Lombardî: man mê
Lotudî: longon
Lueyî: ᦙᦹ (mue)
Luiseñoyî: mát
Luksembûrgî: Hand → lb mê
Mòçenoyî: hònt mê
Maguindanaoyî: lima
Makasaeyî: tana
Makedonî: рака → mk mê (raka)
Makyaniya rojava: ia
Malagasî: tanana → mg
Malayalamî: കൈ → ml (kai)
Malezî: tangan → ms, yad
Maltayî: id mê
Mançûyî: ᡤᠠᠯᠠ
Mandinkayî: buloo
Mansiya bakurî: ка̄т (kāt)
Maorî: ringa
Maranaoyî: lima
Maratî: हात (hāt)
Marîkopayî: iishaaly
Mayayiya yukatekî: k'ab
Mazahuayiya navendî: dye'e
Mbabaramî: mara
Mecarî: kéz → hu
Megleno-romanyayî: mǫnă mê
Megrelî: ხე (xe)
Melanauyiya navendî: paa
Minaeanî: 𐩺𐩵 (yd)
Mizoyî: kut
Mînangkabawî: tangan
Mnongiya rojhilatî: ti
Mongolî:
Kirîlî: гар → mn (gar)
Monî: တဲ
Mulamî: nja²
Muongî: thay
Nahwatlî: maitl → nah
Namayî: ǁkhôab
Nanayî: нгала (ŋala)
Navajoyî: álaʼ
Nedersaksî: Hand → nds mê
Nepalî: हात → ne (hāt)
Newarî: ल्हा: (lhā:)
Nganasanî: дютү (djutü)
Ngarrindjerî: mari
Nîvxî: тымк (təmk)
Normandî: main mê, man mê, môin mê
Norsiya kevn: hǫnd mê, lámr nêr
Norwecî:
Norweciya bokmålî: hand → no mê, hånd → no nêr yan mê

Norweciya nînorskî: hand → nn mê
Nuerî: pätet
Ojibweyî: nininj
Okînawanî: でぃ
Oksîtaniya kevn: man, ma
Oksîtanî: man → oc
Oriyayî: ହାତ → or (hatô)
Oromoyî: harka
Oroqenî: ŋa꞉la
Osetî: арм (arm), къух (k’ux)
Osmanî: ال (el), دست (dest), كف (kef), ید (yed)
Oygurî: قول → ug (qol)
Ozbekî: qoʻl → uz
Papyamentoyî: man
Pelayî: laʔ³¹
Peştûyî: لاس → ps nêr (lās)
Piedmontîsî: man mê
Pijînî: han
Pîpîlî: -mey
Pîttcantcatcarayî: maṟa
Plodîşî: Haunt mê
Polabî: rǫkă mê
Polonî: ręka → pl mê, dłoń → pl mê
Portugalî: mão → pt mê
Powhatanî: metench
Puncabî: ਹਸਤ (hasat)
Purepeçayî: jajki, jájki
Qatabanî: 𐩺𐩵 (yd)
Qazaxî: қол → kk (qol)
Qiptî:
Bohaîrî: ϫⲓϫ mê (jij), ⲧⲟⲧ mê (tot), ⲧⲱⲣⲓ mê (tōri)

Sahîdî: ϭⲓϫ mê (cij)
Rohingyayî: hát
Romagnolî: mân mê
Romancî: maun nêr
Romanî: vast nêr
Romanyayî: mână → ro mê
Rungusî: longon
Rusî: рука́ mê (ruká), кисть руки́ mê (kistʹ rukí)
Sabaeanî: 𐩺𐩵 (yd)
Sabah bisayayî: longon, kariam
Sahoyî: gaba
Samî:
Samiya înarî: kietâ

Samiya bakurî: giehta

Samiya skoltî: ǩiõtt

Samiya başûr: gïete
Sanskrîtî: हस्त → sa nêr (hasta), पाणि → sa nêr (pāṇi)
Santalî: ᱛᱤ (ti)
Sardînî: manu mê
Sebopî: agem
Sebwanoyî: kamot
Sicîlî: manu → scn
Sidamoyî: anga
Sindhî: ھَٿُ → sd (hathu)
Sirananî: anu
Sirboxirwatî:
Kirîlî: ша̏ка mê, ру́ка mê

Latînî: šȁka → sh mê, rúka → sh mê
Skotî: haund
Slaviya kevn:
Kirîlî: рѫка mê (rǫka)

Glagolîtîk: ⱃⱘⰽⰰ mê (rǫka)
Slaviya rojavayî ya kevn: рука mê (ruka)
Slovakî: ruka → sk mê
Slovenî: roka → sl mê
Somalî: gacan → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: ruka mê

Sorbiya jorîn: ruka → hsb mê
Sotoyiya başûr: letsoho
Spanî: mano → es mê
Spaniya kevn: mano
Sundanî: panangan → su, leungeun → su
Sûmerî: 𒋗 (ŠU)
Svanî: ში (ši)
Swahîlî: mkono → sw
Swêdî: hand → sv giştî
Şanî: မိုဝ်း (múe)
Şerpayî: ལག་པ (lag pa)
Tabasaranî: хил (χil)
Tacikî: даст → tg (dast)
Tagal murutî: longon
Tagalogî: kamay → tl
Talişî: دست (dast)
Tambunan dusunî: longon
Tamîlî: கை → ta (kai)
Tangutî: 𗁅 (*lạ¹), 𗁃 (*kjụ¹), 𗃑 (*tew¹)
Taosî: mą̏nénemą
Tarantinoyî: mane mê
Tarifitî: afus nêr
Tausugî: lima
Tayî: มือ → th (mʉʉ)
Tedim çinî: khut
Telûgûyî: చెయ్యి → te (ceyyi)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⴼⵓⵙ nêr (afus)
Ternateyî: gia
Teteriya krîmî: qol
Teterî: кул → tt (qul)
Tetûmî: liman
Tidoreyî: gia
Tigreyî: እዴ (ʾəde)
Tigrînî: ኢድ → ti (ʾid)
Timugon murutî: longon
Tirkiya kevn: 𐰠𐰏 (l²g)
Tirkî: el → tr
Tîbetî: ལག (lag), ལག་པ (lag pa), ཕྱག (phyag)
Tlingitî: jín
Tokpisinî: han → tpi
Toxarî A: tsar
Toxarî B: ṣar
Tuaregî: ăfus nêr
Tupînambayî: pó
Tuvanî: хол (xol)
Tzotzîlî: k'obol
Udî: кул (kul)
Udmurtî: ки (ki)
Ugarîtî: 𐎊𐎄 (yd)
Unamî: nàxk
Urdûyî: ہاتھ nêr (hāth), دَسْت (dast)
Ûkraynî: рука́ mê (ruká)
Venîsî: man → vec nêr
Viyetnamî: tay → vi
Volapûkî: nam → vo
Votî: tšäsi
Walonî: mwin → wa mê
Warayî: ka-mot
Waxiyî: dast
Weylsî: llaw → cy mê
Wîlamowî: haond
Wînnebagoyî: nąąp
Wolofî: loxo
Xakasî: хол (xol)
Ximêrî: ដៃ → km (day)
Xosayî: isandla
Yagnobî: даст (dast)
Yakutî: илии (ilii)
Yamanayî: yaS
Yidîşî: האַנט mê (hant)
Yiyiya siçuwayî: ꇇ (lot)
Yorubayî: ọwọ́
Yupîkiya navendî: unan
Yûnaniya mariupol: пала́м (palám)
Yûnanî: χέρι → el nêtar (chéri)
Kevn: χείρ mê (kheír)
Zêlandî: 'and mê
Zhuangî: mwz
Zuluyî: isandla → zu sinif 7/8
ǃXóõ: ǀkxʼàa

Îngilîzî

Kurtenav

dest

Kurteya destination.
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]