Genua (sjtad)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Genua (Italiaans: Genova [ˈdʒɛːnova], Ligurisch: Zena [ˈzeːna]) is de hoofsjtad va d'r autonome Italiaanse regio Ligurië, in 't noardweste van Italië. De havesjtad ligk aa g'n Ligurische Zieë en hat ca. 564.000 iwuuenesj. Daomit is ze och de groeëtste sjtad i Ligurië i terme van aantal iwuuenesj.

De have va Genua is ing va de groeëtste en drukste van Italië en 't ganse Middellandse Zieëgebeed. De sjtad ligk tusje de sjteil hellinge van de Apenniene en de Ligurische zieë, woedurch alling 'n sjmaal en lankgerekde kussjtrook uueverblief vuur beboewing. Es gevolg va dees ligking, in 't bezónger de isolatie van 't bergechtige achterlank, zint de iwuuenesj ummer aageweëze geweës óp handel uueverzieë.

Noa d'r val van 't Romeins Riek koom Genua i heng van diverse Germaanse sjtamme, woe-ónger de Ostrogote, de Lombarde en in 773 woeëd ze óngerdeel van 't Frankisch Riek. In d'r 9e en 10e ieëw woeëd ze regelmieësig uuevervalle durch de Arabiere. In deë tied óntsjtóng i Genua 'n marine, woemit de sjtad zich kós oetintelig mit succes kós verdedige teëge aavalle vanoet zieë.

Vanaaf d'r 11e ieëw tot 1797 woar ze ing van de wichtigste en riekste maritiem republieke i gans Zuud-Europa. Es gevolg va de krege en d'r handel óntsjtónge in 't ganse Middellandse Zieëgebeed en wiejer oeëstelig, rónkum de Sjwatte Zieë en de Zieë van Azov diverse kolonies en handelsposte. Óp 't huuegdepunt va höär mach, zoeë rónk 1300, woare vuural Pisa en Venetië serieuze concurrente. In d'r 15e ieëw gruijde d'r financiële sector es gevolg van d'r riekdom en woeëde de ieësjte banke ópgerich. D'r 17e en 18e ieëw woare 'n periode va verval en neergank vuur Genua. De Franse vele de sjtad in dees periode versjillende kiere aa, woe-ónger i 1684 mit e bombardement woebei groeëte dele mit d'r grónk geliek gemaak woeëde. In 1768 mós Genua 't eilank Corsica, wat al ieëwe Genuees bezit woar, verkope aa Frankriek. Tiedes de Franzuuesisje revolutionair krege in 1796 koom ooch de sjtad zelf i g'ne invloedssfeer va Frankriek te ligke. In 1860 woeëd Genua definitief óngerdeel van 't Kuueninkriek Italië.

In d'r 19e ieëw gruijde Genua weer oet tot ing van de wichtigste zieëhaves en sjeepsboewcentra van Europa. In 1874 kreeg 't zie ieësjte station en in 1940 woeëd hei d'r ieësjte wolkekrabber geöäpend (Torre Piacentini), 'ne toere mit 'n huuegde van 108 meter. In 2001 woeëd i Genua 'n G8-topconferentie gehoute, wat 200.000 demonstrante oet d'r anti-globalistische hook aatrok. Hónderde luuj raakde gewónk bie gewelddadige confrontaties mit de pliese en inne koom daobei um 't leëve. In 2018 sjtortde de Ponte Morandi in, 'n sjnelwegbruk. Daobei koame 43 luuj um 't leëve.

Galerie

Via Garibaldi
de have
de middelieëwse poat
Piazza De Ferrari
Torre Piacentini