Walt Disney
Walter Elias Disney (Dèsèmber 1901 – 15 Dèsèmber 1966) iyâ arèya sorang produser film, sutradara, animator, bân pangèssè soara abhângsa Amerika Serikat. Dhibi’en èkenal polana pangarona è dhunnya hiburan è abad ka-20. Dhâddhi tokoh sè aghâbây Walt Disney Production (abhâreng Roy O. Disney), Disney dhâddhi sala sèttong produser film palèng terkenal è dhunnya. Sorang panerbi’ film tersohor è dhunnya. Perusahaan sè èghâbây, jângkènè èkenal kalabân The Walt Disney Company, jângkènè andi’ hasèl taonan antara $ 35 miliar.
Disney èkenal dhâddhi produser film bân showman, bân jhughân inovator dâlem bidang animasi bân desain taman bermain. Dhibi’en bân ana’ buwâna aghâbây cem-macem karakter terkenal dhunnya, contona Mickey Mouse sè èsowaraè bi’ Disney dhibi’. Dhibi’en mennang.
1910-1937: Parmolaan
[beccè' | beccè' sombher]Bâkto kènè’
[beccè' | beccè' sombher]Walter Elias Disney lahèr è tangghâl 5 Dèsèmber 1901 è 2156 N. Tripp Ave, Hermosa, Chicago, Illinois, dâri pasangan Elias Disney bân Flora Call. Bângâtowana Walt Disney beremigrasi dâri Gowran, Irlandia. Arundel Elias Disney, kaè juju’ Disney, lahèr è Kilkenny, Irlandia è taon 1801, bân iyâ arèya katoronan d6ari Robert d’Isigny, orèng Prancis sè akelenjer ka Inggris abhâreng William sang Panakhlok taon 1066[1]. Nyama d’Isigny è Anglikanisasi dhâddhi Disney.
Eppa’na, Elias Disney, ngallè dâri County Huron, Ontario, ka Amerika Serikat taon 1878, kaangghuy nyarè emas è California, tapè akhèrra atani kalabân orèng towana semma’ bân Ellis, Kansas sampè’ taon 1884. Èlias alako kaangghuy Union Pacific Railroad bân anèka bân Flora Call è 1 Jânuari 1888 è Acron, Florida. Bhâlâna kabbhi pas ngallè ka Chicago, Illinois, taon 1890, kennengngan tarètanna Robert amukim[2]. È taon 1906, bâkto Walt ghi’ omor empa’ taon, Elias bân bhâlâna ngallè ka paternakan è Marceline, Missouri, tempat tarètanna Roy ghi’ bhuru mellè tana[2]. È Marceline, Disney ngembangngaghi minat ka seni lukis[2]. Sala sèttong tatangghâna, dokter sè anyama “Doc” Sherwood sè ella pènsiun, majâr kanggghuy aghâmbhâr jhârân andi’en Sherwood, Rupert.[2] Disney kèya ngembangngaghu minatta ka karèta è Marceline.
Bhâlâna Disney pagghun è Marceline salama empa’ taon sabellunna ngallè ka kansas City taon 1911. Èdissa, Walt bân alè’en Ruth maso’ ka Benton Grammar School. Kennengngan dhibi’en atemmo Walter Pfeiffer. Pfeiffer ngennallanghi dhunnya Vaudeville bân bhâlâna Pfeifffer dhunnya vaudeville bân film ka Walt. Samarèna jarèya, Walth ngabi’ lebbi bânnya’ bâkto bân bhâlâna Pfeiffer tèmbheng romana dhibi’. Dhibi’en noro’ kursus arè sabto è Kansas City Art Institute salama tènggâl è Kansas City, Walt bân Ruth Disney jhughân segghut ngunjungi Electric Park.
Bâkto ngodâ
[beccè' | beccè' sombher]È taon 1917, Elias mellè saham è pabrik jelly O-Zell è Chicago, pas mangallè bhâlâna abâli ka kotta jarèya. È taon sè pade, Disney molaè ajhâr è McKinley High School bân molaè hadir kursus malêm è Chicago Art Institute. Disney dhâddhi sorang kartunis kaangghuy sakolana. Karjâ-karjân kartunna abâu patriotik, fokus dâ’ Perrang Dhunnya I. Disney èpakalowar dâri sakola è omor 16 taon, pas nyoba agabung kalabân Angkatan Bersenjata AS, tapè ètola’ polana ghita’ cokop omor.
Samarèna ètola’, Walt abhâreng sala sorang kancanna agabunf kalabâna Palang Mera. Samarèna agabung kalabân Palang Mera, Walt èkèrèm ka Prancis salama sataon dhâddhi sopir ambulans.
È taon 1919, Walt sè nyarèya lako è lowar pabrik jelly O-Zell è Chicago, ngallè polè ka Kansas City kaangghuy molaè karèr senina. Samarèna nèmbhâng kaangghuy dhâddhi aktor otabâ artis korran, dhibi’en motossaghi kaangghuy alako è korran, aghâmbhâr karikatur politik otabâ strip komik. Tapè, tade’ sèttong sè terro abârri’ lako dhâddhi tokang ghâmbhânr otabâ sopir ambulans. Taretanna, Roy, sè alako è sèttong bank è Kansas City, aghâbây Walt ollè lako samantara kaangghuy sorat kabhâr, majalah, bân bioskop. Èdinna’ dhibi’en atemmo kalabân kartunis Ubbe Iwerks. Samarèna lako samantarana marè è Pesmen-Rubin, kabbhi kaduwâ’ ta’ andi’ lako, pas motossaghi kaangghuy aghâbây perusahaan dhibi’.
È taon 1920, Disney bân iwerks aghâbây perusahaan sè anyama “Iwerks-Disney Commercial Artists”. Tapè, perusahaan jarèya ta’ omor abit, bân Disney ngallè samantara kaangghuy ollè pèssè è Kansas City Film ad Company, sè samarèna jarèya Iwerks noro’ sè ta’ mampu ajhâlânnaghi bisnissa dhibi’. Bâkto alako è Kansas City Film Ad Company, kennengan dhibi’en aghâbây iklan adhâsar cutout animation, Disney aghâbây minatta dâlem animasi, pas terro dhâddhi animator. Dhibi’en èbâghi bi’ sè andi’ Ad Company, A.V Cauger, kaangghuy nginjhâm kamèra dâri kennengngenna alako kaangguy nyoba’ è roma. Samarèna maca buku Edwin G. Lutz sè ajhudul Animated Cartoons: They Are Made Their Origin and Development, dhibi’en nyongngo’ animasi lebbi ajhânjhi’I kangghuy masa depan ètèmbhâng Cutout animation sè èkalako kaangghuy Cauger. Akherra, Walt Disney terro mukkak bisnis animasi dhibi’, pas ngajhâk lako sorang kanca dâri Kansas City Film Ad Company, Fred Harman, dhâddhi palako pertamana, Walt bân Harman samarèna jarèya bisa aghâbây parsatujuan sè andi’ bioskop Frank L Newman, toko sè èkenal dhâddhi “showman” palèng tarkenal è kawasan Kansas City bâkto jarèya, kaangghuy nyiarraghi kantun sè ajudul “Laugh-O-Grams” è bioskop jarèya.