Arraba
Arrabni qaama maashaa dinqisiisaa afaan keessatti argamuudha. Hojiiwwan barbaachisoo hedduu kan akka dhamdhamuu, liqimsuu, dubbachuu, harganuu, fi qulqullina afaanii eeguu keessatti gahee olaanaa taphata. Caasaan isaa adda ta'e, dadacha'insi isaa (dandeettii sochii fi micciiramuu isaa), fi dandeettiin isaa kan miirawaa jireenya guyyuu keessatti bakka bu'aa kan hin qabne isa taasisu.
Dhaqaama
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Arrabni maashaalee saddeet wal keessa galan irraa ijaarame, isaanis maashaa keessoo (kan bifa isaa jijjiiran) fi maashaa aloo (kan iddoo isaa jijjiiran)tti qoodamu. Caasaan maashaa kun dadacha'insa addaa fi sochii sirrii akka taasisu isa dandeessisa. Arrabni Lafee Akbaallaa (hyoid bone) kan morma keessaa irraa ka'ee hanga gadaamessa afaaniitti diriira. Tilmaamaan dheerina seentimeetira 10 yoo qabaatu, ulfaatina giddu galeessaa dhiirotaaf giraama 99 fi dubartootaaf giraama 79 qaba.
Dirri arrabaa laanqessaa daammii jiidhaan kan uwwifame yoo ta'u, kunis huusa eegumsaa kan miirawaa isa taasisuudha. Dirri gubbaa (duubaa) koobbii xixiqqoo xossee jedhaman qaba, isaanis gosoota afuritti qoodamu:
| Gosa Xossee | Ibsa | Argama | Kuskussee dhamdhamaa
(Taste Buds) |
| Fiilifoormii/Akkirrii | Akka kirrii, keeraatiniin kan uwwifame, kuskussee dhamdhamaa hin qabu | Kutaa 2/3ffaa gara fuulduraa | Hin qabu |
| Ak-maarqoo | Boca maarqoo, faffaca'ee argama | Cimaafi fiixee | Tilmaamaan 1,600 |
| Xossee Marfaamaa | Gurguddaa, boca leekkoo, bifa V tiin hiriiree argama | Gara duubaa | Tilmaamaan 250 |
| Bocobeensa | Irri isaa shakkarraa'aa (rough), dacha'oo kan qabu | Cinaa gara duubaa | Xossee tokkatti dhibaatama lakkaa'ama |