István Bethlen

István Bethlen

Data i miejsce urodzenia	8 października 1874 Gernyeszeg
Data i miejsce śmierci	5 października 1946 Budapeszt
Premier Królestwa Węgier
Okres	od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931
Przynależność polityczna	Partia Jedności
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Gyula Károlyi
Odznaczenia

István Bethlen

István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gornești, zm. 5 października 1946 w Moskwie) – węgierski polityk, poseł do Sejmu Krajowego w 1901–1918, i Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego w 1920–1939, premier w 1921–1931; arystokrata, hrabia.

Pochodzenie oraz początki kariery politycznej

Urodził się w 1874 w Gorneşti (Gernyeszeg) (obecna Republika Rumunii), w rodzinie transylwańskich arystokratów.

W 1901 Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia Liberałów. W 1919 był jednym z reprezentantów nowego rządu Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W międzyczasie, na Węgrzech upadł rząd, a w jego miejsce powstała komunistyczna Węgierska Republika Rad pod przywództwem Béli Kuna. Po powrocie do kraju dołączył do rządu antykomunistycznego założonego m.in. przez Miklosa Horthy'ego, którego siedziba mieściła się w Segedynie.

W 1920, po odbiciu władzy z rąk komunistów, Horthy został wybrany na regenta Królestwa Węgier. Po nieudanej próbie zamachu stanu i restauracji monarchii Habsburgów na Węgrzech w marcu 1921 Bethlen został poproszony przez Horthy'ego o objęcie funkcji premiera Węgier.

Bethlen jako premier Węgier

Za swoich rządów Bethlenowi udało się zjednoczyć dwie najsilniejsze węgierskie warstwy społeczne: żydowskich przedsiębiorców z Budapesztu oraz ziemiaństwo z rolniczych terenów kraju. Co więcej, udało mu się również doprowadzić do porozumienia ze związkami zawodowymi, które poparły jego rząd, co osłabiło tarcia społeczne w polityce wewnętrznej, dzielące węgierską scenę polityczną.

Ponadto Rząd Bethlena wprowadził Węgry w struktury Ligi Narodów oraz doprowadził do bliskiego sojuszu z faszystowskimi Włochami. Do porażek Bethlena można zaliczyć jednak m.in. niepodjęcie prób rewizji Traktatu z Trianon, zawartego pomiędzy Ententą a Węgrami po I wojnie światowej.

Wielki kryzys na Węgrzech doprowadził do radykalizacji węgierskiej sceny politycznej, którą zdominowali zwolennicy skrajnej prawicy. Spowodowało to odwołanie Bethlena z funkcji premiera w 1931. Na jego miejsce Horthy powołał Gyulę Karolyi’ego, który jednak szybko został zastąpiony przez Gyule Gömbösa - faszystę znanego ze swojego antysemityzmu.

Lata późniejsze

Jako jeden z nielicznych węgierskich polityków, Bethlen był przeciwnikiem sojuszu z Niemcami. Gdy III Rzesza zaczęła tracić inicjatywę w II wojnie światowej, starał się bez skutku doprowadzić do układu pokojowego pomiędzy Węgrami a aliantami.

W kwietniu 1945, po zdobyciu Budapesztu przez wojska radzieckie, został aresztowany i wysłany do Związku Radzieckiego. Zmarł 5 października 1946 w moskiewskim więzieniu.

Bibliografia

• Tadeusz Kopyś: Polityka zagraniczna Węgier w latach 1867–1945. Kraków: WUJ, 2018. ISBN 978-83-233-4471-1.
• Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
• Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)

Linki zewnętrzne

• Artykuł poświęcony Istvanowi Bethlen. konzervatorium.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)].