Taksony

Taksony

Wódz Węgrów
Okres	od 955 do 970
Poprzednik	Fajsz
Następca	Gejza
Dane biograficzne
Dynastia	Arpadowie
Data urodzenia	ok. 931
Data śmierci	ok. 970
Ojciec	Zoltán
Dzieci	Gejza Michał

Wizerunek Taksonya w Kronice Ilustrowanej

Taksony (łac. Toxun, gr. Taxis) (ur. ok. 931, zm. ok. 970) – wódz węgierski z dynastii Arpadów, książę Węgier od 955 roku.

Był synem Zoltána. W 955 roku został władcą Węgier, zmieniając dotychczasową politykę. Zrezygnował z najazdów na ościenne państwa, zawarł pokój z Rusią, Pieczyngami i Bułgarią. Włączył swój kraj w obieg międzynarodowego handlu. Starał się o sprowadzenie łacińskich misjonarzy, jednak wyświęcony przez papieża Jana XII biskup Węgier, ze względu na opór króla Ottona I Wielkiego, nie dotarł do swojej diecezji. Jego synem i następcą był Gejza, ojciec pierwszego węgierskiego króla Stefana I Świętego; drugim synem był Michał.

Pochodzenie i losy do objęcia rządów

Był synem Zoltána, najmłodszego z synów Arpada.

W 947 roku brał udział w wyprawie na Włochy.

Okoliczności objęcia rządów przez Taksonyego

Pomnik Taksonya

W latach 40. X wieku węgierscy książęta powoli przekonywali się o konieczności przyjęcia chrztu. Nie chcieli jednak czynić tego za pośrednictwem Niemiec, z którymi znajdowali się w konflikcie. Zdecydowali się, wzorem Bułgarii, na pośrednictwo Cesarstwa Bizantyjskiego. W 948 roku w Konstantynopolu zostali ochrzczeni harka (trzeci dostojnik na Węgrzech) Bulcsú oraz książę Tormás, prawnuk Arpada. W 953 roku chrzest przyjął gyula (drugi dostojnik na Węgrzech), zapewne Zombor.

Ówczesny książę Węgier, Fajsz, w 954 roku zdecydował się poprzeć bunt niemieckich możnowładców przeciwko królowi Ottonowi I Wielkiemu. Jednak 10 sierpnia 955 roku w bitwie na Lechowym Polu koło Augsburga Otto I rozgromił węgierską armię; dowodzący nią harka Bulcsú i książę Lehel zostali pojmani i powieszeni.

Klęska spowodowała zmianę polityki prowadzonej przez dynastię Arpadów. Odpowiedzialnością za dotychczasowe niepowodzenia obarczono potomków Jutasa i Üllő, synów Arpada. Do głosu doszły dwa pozostałe odgałęzienia wywodzące się od Tarhosa i Zoltána. Wielkim księciem, zgodnie z zasadą senioratu, obrano najstarszego w rodzie Taksonyego.

Małżeństwo i potomstwo

Żona Taksonyego pochodziła, jak podaje Anonymus, z kraju Kumanów. Przypuszcza się, że była córką Tonuzaby, wodza Pieczyngów. Wiąże się ten fakt z przeprowadzką Tonuzaby i jego szczepu na Węgry; sam Tonuzaba otrzymał włości w Heves, niedaleko posiadłości Taksonyego.

Ze wspomnianego małżeństwa pochodziło dwóch synów:

• Gejza, zm. 997, książę Węgier,
• Michał.

Bibliografia

• Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959, tablica 84.
• Sroka S. A., Historia Węgier w zarysie do 1526 roku, Bydgoszcz 2000, ISBN 83-87933-75-9, s. 16.